Αδήριτη ανάγκη η μεταρρύθμιση της ΕΛ.ΑΣ.
Ο δρ Πολιτικών Ασφάλειας του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργος Παπακωνσταντής παρουσίασε τους βασικούς άξονες της πρότασης για μια σειρά τολμηρές αλλαγές
Μια νέα μελέτη, υπό το βάρος των νέων δεδομένων και του μεγάλου χρονικού διαστήματος που μεσολάβησε από το 2000, όταν για πρώτη φορά κατατέθηκαν από την ΠΟΑΣΥ οι θέσεις της για την αναδιάρθρωση της Ελληνικής Αστυνομίας – και πάλι τότε με ειδική πανεπιστημιακή μελέτη, βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου, με πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας μας.
Ο δρ Πολιτικών Ασφάλειας του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργος Παπακωνσταντής, στον οποίο ανατέθηκε από την Ομοσπονδία μας η υποβολή προτάσεων για μια γενικότερη μεταρρύθμιση στην Ελληνική Αστυνομία, ανέπτυξε στο Γενικό Συμβούλιο τους λόγους που επιβάλλουν, επιτακτικά πλέον, ριζικές αλλαγές στο ελληνικό αστυνομικό σύστημα και παρουσίασε εν τάχει, σημαντικά σημεία των καινοτόμων προτάσεών του. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι πρέπει να αποσαφηνιστεί πλήρως το πλαίσιο και η κατεύθυνση των αλλαγών, διότι δεν αρκεί να ομιλεί κάποιος γενικώς και αορίστως για αναδιάρθρωση, ούτε να προβαίνει σε αποσπασματικές ρυθμίσεις υπό την πίεση των γεγονότων ή της σφοδρής κριτικής που δέχεται πολλές φορές η αστυνομία.
Στη μελέτη, καταγράφονται τα κυριότερα προβλήματα του Σώματος, υποβάλλονται προτάσεις προς συζήτηση, προτείνονται νέες μελέτες για τη συγκεκριμενοποίηση των απαραίτητων αλλαγών και όλα αυτά, όπως τόνισε ο κ. Παπακωνσταντής με γνώμονα την ανάδειξη μιας πρότασης για μια Νέα Ελληνική Αστυνομία, απαλλαγμένη από τις αδυναμίες του παρελθόντος, σύγχρονη, ποιοτική, αποτελεσματική και με κοινωνική αναγνώριση και αποδοχή. Μια Αστυνομία που θα κάνει περήφανους όσους την υπηρετούν, αλλά και τους ίδιους τους πολίτες για τις υπηρεσίες της.
Τα κριτήρια
Στο πρώτο μέρος καταγράφεται ο ρόλος της Αστυνομίας στη σύγχρονη κοινωνία, οι σύγχρονες ανάγκες, το σημερινό ημιστρατιωτικό μοντέλο και τα οργανωτικά του χαρακτηριστικά.
Ας δούμε ορισμένες επισημάνσεις της μελέτης:
1) Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και με δεδομένο το βεβαρημένο ιστορικό της αστυνομίας μας, ο θεμελιώδης ρόλος της είναι η προστασία της δημοκρατικής νομιμότητας, ώστε η υπαγωγή της στην πολιτική εξουσία να μη σημαίνει σε καμία περίπτωση και υπαγωγή σε πολιτικές ή ακόμη χειρότερα, σε κομματικές σκοπιμότητες.
2) Ο ρόλος της Αστυνομίας, είναι κατ' εξοχήν ρόλος πολιτικής υπηρεσίας, η οποία διαθέτει ένοπλες δυνατότητες για να ασκεί τη νόμιμη βία έγκαιρα, έγκυρα και αποτελεσματικά.
Αυτό σημαίνει ότι οι αστυνομικοί, αλλά και η Αστυνομία γενικότερα, απαιτείται να δημιουργήσουν κλίμα εμπιστοσύνης στην κοινωνία με το να χρησιμοποιούν τη διακριτική ευχέρεια που εκ των πραγμάτων έχουν κατά την άσκηση της εξουσίας τους, με εποικοδομητικό και θετικό τρόπο. Ο ρόλος τους απαιτεί τη συνεργασία της κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα.
3) Η μέτρηση της πραγματικής εγκληματικότητας είναι σχεδόν αδύνατη, συνεπώς η αποτελεσματικότητα της Αστυνομίας με βάση αυτό το κριτήριο πρακτικά δεν μπορεί να μετρηθεί.
4) Ο σύγχρονος ευρωπαίος αστυνομικός, πρέπει να έχει ένα εύρος ικανοτήτων από το να είναι ικανός να ρυθμίσει την κυκλοφορία σε ένα πολυσύχναστο δρόμο και να βοηθήσει ένα ανήμπορο πολίτη να περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο, μέχρι να επέμβει σε μια ένοπλη ληστεία, να ελέγξει πορνογραφικές σελίδες στο διαδίκτυο, να εξακριβώσει πληροφορίες για κακοποίηση παιδιών, να ασχοληθεί με πληροφορίες για τρομοκράτες, κλπ.
5) Τα σύγχρονα κράτη προσανατολίζουν την εξέλιξη των συστημάτων αστυνόμευσης σε τρεις βασικούς άξονες:
α) Στην αναπροσαρμογή των οργανωτικών σχημάτων και δομών σε όλα τα επίπεδα, δίνοντας έμφαση στην κοινοτική αστυνόμευση.
β) στην αναβάθμιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα και
γ) στην ανάπτυξη και χρήση ολοένα και πιο λειτουργικής και αποτελεσματικής τεχνολογίας στην υπηρεσία του ελέγχου και της επιτήρησης, της εξιχνίασης και της προστασίας.
6) Η Ελληνική Αστυνομία είναι συγκεντρωτικά οργανωμένη. Ο εκάστοτε υπουργός δεν είναι μόνο πολιτικά υπεύθυνος, αλλά μαζί με τους συμβούλους και συνεργάτες του, συχνά εμπλέκεται στην επιχειρησιακή δραστηριότητα.
Αρχιτεκτονική «Καλλικράτη»
Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται προτάσεις και οργανογράμματα για την αναδιοργάνωση της Αστυνομίας, λαμβάνοντας υπόψη την αρχιτεκτονική του Κράτους με το σχέδιο «Καλλικράτης» και την αδήριτη ανάγκη, η νέα Αστυνομία να εξυπηρετεί τον πρωταρχικό της στόχο, δηλαδή τη συνολική ικανοποίηση των πολιτών για τις υπηρεσίες της. Ο μελετητής, χαρακτηρίζει ως ιδιαίτερα σοβαρό στόχο της Αστυνομίας, που παραγνωρίζεται, συχνά, την επίτευξη της δυνατότητας των αστυνομικών να ανταποκρίνονται στο συντομότερο δυνατό χρόνο στις κλήσεις των πολιτών για βοήθεια, σε οποιαδήποτε γωνιά της Ελληνικής επικράτειας σε λίγα λεπτά της ώρας, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Αυτό σημαίνει συγκεκριμένες οργανωτικές αλλαγές και προσανατολισμό στη δράση, ώστε η επάρκεια σ' αυτόν τον τομέα όχι μόνο να είναι μόνιμη και αδιατάρακτη, αλλά και να βελτιώνεται συνεχώς.
Άλλους εξ ίσου σοβαρούς στόχους που πρέπει να εξυπηρετεί η αναδιάρθρωση είναι η αύξηση των αστυνομικών στο δρόμο, η βελτίωση της ικανότητας της Αστυνομίας για τη διερεύνηση και την εξιχνίαση εγκλημάτων, η μείωση της γραφειοκρατίας και η επέκταση του Police on Line, η ορθολογική εκμετάλλευση της σύγχρονης τεχνολογίας, η κατανόηση των συνανθρώπων μας από άλλες χώρες που βρίσκονται στην Ελλάδα, ως μετανάστες, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των αστυνομικών (ένας πιεσμένος, στρεσαρισμένος, χαμηλά αμειβόμενος και κοινωνικά περιθωριοποιημένος αστυνομικός, δεν είναι δυνατό να είναι ένας καλός αστυνομικός), η αναβάθμιση της εκπαίδευσης, κλπ.
Ισορροπία δυνάμεων και υπηρεσιών κατά γεωγραφική περιοχή
Μια γεύση του πολυσέλιδου περιγράμματος της πρότασης για την ανασύνταξη των αστυνομικών δυνάμεων, αποτελεί η εφαρμογή της αρχής της ισορροπίας στον κατά αρμοδιότητα και κατά γεωγραφική περιοχή διαχωρισμό των Υπηρεσιών. Ούτε υδροκεφαλικές Υπηρεσίες, αλλά ούτε και πολυδιασπασμένες, στεγανές Υπηρεσίες. Η διάκριση διαφορετικών αστυνομικών μονάδων, ανάλογα με την αρμοδιότητα, αλλά και ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, πρέπει να είναι λειτουργική και ανάλογη με τα προβλήματα.
Ο βασικός διαχωρισμός στην αρμοδιότητα της αστυνόμευσης είναι:
1) Εμφανής (ένστολη) Αστυνόμευση και
2) Αφανής (με πολιτικά) Αστυνόμευση.
Η πρώτη έχει τρεις βασικές υπηρεσίες, οι οποίες πρέπει να υπάρχουν παντού:
1 α) Κοινοτική Αστυνόμευση (υποστήριξη της κοινότητας, Αστυνομικός της Γειτονιάς)
1 β) Αστυνόμευση άμεσης επέμβασης στις κλήσεις πολιτών.
1 γ) Αστυνόμευση Ελέγχου και Εφαρμογής της Τάξης (συμπεριλαμβάνεται και η Τροχαία).
Στην Αφανή Αστυνόμευση, έχουμε:
1) Τη δίωξη και διερεύνηση κοινού εγκλήματος,
2) Τη δίωξη και διερεύνηση της Οργανωμένης εγκληματικότητας.
3) Την προστασία του κράτους, του πολιτεύματος και την αντιτρομοκρατία.
Σε σχέση με την γεωγραφική κατάτμηση, ο διαχωρισμός μπορεί να είναι ο παρακάτω:
α) Διεύθυνση Αστυνομίας σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα, με υφιστάμενες μόνιμες περιπολίες και τμήματα αστυνόμευσης, Κοινοτικής Αστυνόμευσης, Αστυνομικούς της Γειτονιάς
β) Μονάδα ασφάλειας και δίωξης κοινού εγκλήματος σε κάθε Περιφερειακή Ενότητα με έδρα το Μητροπολιτικό δήμο.
γ) Μονάδα (Διεύθυνση) δίωξης οργανωμένης εγκληματικότητας σε επίπεδο Περιφέρειας με έδρα την πρωτεύουσα της Περιφέρειας.
δ) Κεντρική μονάδα δίωξης οργανωμένου και Οικονομικού εγκλήματος με αρμοδιότητα ολόκληρη τη χώρα.
Επιπλέον, ειδική μονάδα Εσωτερικών υποθέσεων και πειθαρχικών εξετάσεων, η οποία θα έχει παραρτήματα σε κάθε Περιφέρεια, τα οποία θα έχουν και την αρμοδιότητα διενέργειας των Ενόρκων Διοικητικών Εξετάσεων.
Στροφή στην περιπολούσα μονάδα
Τα βασικά σημεία της πρότασης για την αναδιοργάνωση της αστυνομίας
Βασική φιλοσοφία της αναδιάρθρωσης αποτελεί η υιοθέτηση ενός νέου δόγματος, που θέλει ως βασική μονάδα-κύτταρο της Αστυνομίας, όχι το Αστυνομικό Τμήμα, που απαιτεί 12 αστυνομικούς μόνο για να είναι ανοικτό, αλλά την κινητή - περιπολούσα μονάδα, με προκαθορισμένη αρμοδιότητα χώρου και συγκεκριμένες αρμοδιότητες.
Το ενδεικτικό οργανόγραμμα ένστολης αστυνόμευσης μιας ή περισσοτέρων περιοχών «Καλλικρατικών» δήμων στη γεωγραφική περιοχή μιας Περιφερειακής Ενότητας (πρώην νομού), για την οποία απαιτείται η ύπαρξη τριών περιπολιών, είναι το παρακάτω:
Η οργανωτική διάρθρωση σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας ξεκινά από τα κάτω με τις κινητές μονάδες-περιπολίες και τα Τμήματα Αστυνομίας ανά δήμο ή δήμους.
Με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας, προτείνεται η ίδρυση Αστυνομικών Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΑΚΕΠ), τα οποία θα υπάγονται στις Αστυνομικές Διευθύνσεις της Περιφερειακής Ενότητας. Στο κέντρο αυτό, θα απευθύνονται οι πολίτες για κάθε είδους αστυνομικής δικαιοδοσίας διοικητικό έγγραφο.
Επίσης, η δημιουργία σε κάθε «Καλλικρατικό» δήμο Γραφείου Αστυνομίας, αποτελούμενο από 2-5 αστυνομικούς, οι οποίοι θα έχουν τις αρμοδιότητες του Αστυνομικού της Γειτονιάς και εκείνες που αναφέρονται στο σύστημα Κοινοτικής Αστυνόμευσης, καθώς και τις απαραίτητες διοικητικές αρμοδιότητες.
Άλλα κεφάλαια της μελέτης αναφέρονται στην ίδρυση Επιτροπών Αστυνομίας σε επίπεδο Περιφέρειας και Περιφερειακής Ενότητας, στην γενική νέα δομή της αστυνομίας, στη δομή του αρχηγείου και στην επιλογή της Ηγεσίας, στα καθήκοντα των αστυνομικών σε μια νέα αστυνομία, στον τρόπο προσλήψεων και εκπαίδευσης, στο βαθμολόγιο και στην αναγκαιότητα νέου μισθολογίου, αλλά και στα στάδια υλοποίησης της μεταρρύθμισης σε βάθος οκταετίας με στόχο πάντα να μη θιγούν τα συμφέροντα των ήδη υπηρετούντων.
